zondag 17 december 2017

Emmanuel Waegemans: Bibliografie (Recensie)

BIBLIOGRAFIE VAN RUSSISCHE LITERATUUR IN VERTALING
 
In 1985 publiceerden Emmanuel Waegemans en Cees Willemsen hun Bibliografie van Russische literatuur in Nederlandse vertaling 1789-1985. Nu komt Waegemans (1951), oud-hoogleraar Russische studies in Leuven, met een vervolg over de periode 1985-2015. De opzet is veranderd: naast vertaalde boeken zijn ook vertalingen opgenomen die verschenen binnen studies, essaybundels of algemene bloemlezingen uit de wereldliteratuur. Ook alle vertalingen uit het Amsterdamse Tijdschrift voor Slavische Letterkunde zijn opgenomen. Dit bevreemdt: waarom exclusief gekozen voor dit op vakgenoten en Rusland-enthousiasten gerichte tijdschrift? Waarom ook niet De Tweede Ronde en andere literaire tijdschriften uitgeplozen of in ieder geval Russische themanummers vermeld? Een antwoord kan zijn: het had de uitgave nog dikker en onbetaalbaar gemaakt. Deze informatie moet men maar als extra zien in dit boek waarin Achmatova (24 pagina’s), Brodsky, Charms en Poesjkin (31 uitgaven) de helden van de afgelopen dertig jaar lijken. Solzjenitsyn is een duidelijke daler met maar drie vertaalde boektitels. Onder de vertalers waren in dit tijdperk de Leidse slavistes uit de Van het Reve-stal oppermachtig. Een opmerkelijke stijger in de index is Willem Weststeijn die, vooral dankzij vertalingen in Tijdschrift voor Slavische Letterkunde, even sterk is vertegenwoordigd als de gelauwerde Marja Wiebes (1936-2016). Ook Arie van der Ent is prominent aanwezig, maar niet altijd met de beste titels. De oude CPN-uitgeverij Pegasus, met Weststeijn als productiefste vertaler, gaf sinds de eeuwwisseling opvallend veel vertalingen uit. Maar ook de uitgeverijen Douane en Hoogland & Van Klaveren zitten in de lift: Russische literatuur lijkt steeds meer terrein voor kleine uitgevers. Ook over jezelf ontdek je wat. Zo komen vertaalde gedichten boven water die zonder mijn toestemming in een Vlaamse bundel zijn herdrukt. Maar ook ontsluit Waegemans een verhaal van Katajev dat ik deels vertaalde voor De mythe van Odessa (Bas Lubberhuizen, 2011) zonder te weten dat het eerder stond  in de mij onbekende bundel De assistent-regisseur: Russische verhalen (Diogenes, 1996). Zo duiken talrijke volstrekt onbekende, perifeer verschenen bundels en toneeluitgaven op, bijvoorbeeld van de Nederlandse Vereniging van Amateurtheater uit Krommenie. Het is leuk te lezen van vertalingen van Misdaad en straf die onzichtbaar buiten het literaire circuit verschenen, zoals die van Hermien Manger bij Readers’ Digest (1996). Zelfs blijkt in 2006 de stokoude vertaling van S. van Praag nog eens herdrukt in de Russische Bibliotheek (!) van een Leeuwardense firma Briljant Books. Vermoedelijk laat zo’n bibliografie zich nergens uitgeven zonder subsidie. Waegemans bracht zijn werk manmoedig onder bij zijn eigen uitgeverij Benerus die al zo’n twintig jaar boeken over Rusland uitbrengt. Het resultaat is de triomf van jarenlang ouderwets, ondankbaar kaartenbakwerk, ook al zal dat op de PC zijn uitgevoerd. De wereld van de Russische literatuur is in ons land  ineens een stuk breder geworden. Leest men Russisch, dan is het boek dubbel nuttig door de index van honderd pagina’s met de oorspronkelijke Russische titels. Iemand die een gedicht van Poesjkin wil vertalen, ziet nu meteen waar de concurrentie zit. Die blijkt vaak intimiderend groot: alleen al het gedicht ‘Winteravond’ staat twaalf keer in de index. De bibliografie is niet gelumbeckt maar ingenaaid: een blijver in de boekenkast.

Emmanuel Waegemans, Bibliografie van Russische literatuur in Nederlandse vertaling 1985-2015. Antwerpen: Benerus, 2016. 493 p. € 35 p. (benerus@telenet.be of pegasus@pegasusboek.nl).
 
| Eerder gepubliceerd in de rubriek 'Schoon & haaks', De Parelduiker 22 (2017), nr. 1, pp. 65-66.